Van de Predikant

December 2023
Van de Predikant
In de afgelopen periode is er in de wereld het nodige voorgevallen. We gaan weer aan op kerstmis maar de kanonnen tussen Rusland en Oekraïne zwijgen niet. Ook de oorlog tussen Israël en Hamas houdt bij velen de gemoederen bezig. In de tijd dat ik in Rotterdam werkte was in de wijken helaas goed te merken dat er door dat conflict in het Midden-Oosten behoorlijk wat polarisatie was. Dat is, doordat het nu een direct gewapend conflict is geworden, nog verergerd. Het is daarom zaak om te proberen er voor te zorgen dat mensen ook in Nederland niet volslagen tegenover elkaar komen te staan. Gelukkig lijkt het in de Hoeksche Waard niet zo scherp op te lopen, maar laten we wel waakzaam zijn. Een van de kerntaken van de kerk is verzoening dus laten we daar, ieder op zijn of haar manier, aan werken. Hieronder een overdenking die, temidden van alles wat er in de wereld woeden kan, hopelijk voor zichzelf spreekt:

Krassende kraaien en de kribbe van Christus

“En de raven kwamen tot Elia met brood en vlees in de morgen, met brood en vlees in de avond, en hij dronk uit de beek”.  (1 Koningen 17: 6)
“In de wereld zijn jullie in angst. Maar heb goede moed! Ik heb de wereld overwonnen”. (Johannes 16: 33)

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: Ik hou meer van de atmosfeer van januari dan van december. In december hoor je te pas en te onpas praten over “de kerstgedachte”. Eigenlijk vind ik dat maar halfzacht geneuzel. En dat schrijf ik niet omdat ik zo’n onromantische sceptische zuurpruim zou zijn, nee, ik schrijf dat omdat ik dat op deze plaats de Bijbel na moet zeggen. Het is de Bijbel zelf die korte metten maakt met alles wat zweemt naar halfzachte kerstgedachten. De Bijbel zegt het ons bij monde van Jezus recht in ons gezicht: “In de wereld zijn jullie in angst”. Het is het Kind in de Kribbe en de Man aan het kruis die dat ons zegt: ”In de wereld leven jullie in angst”. Angst staat in nauw verband met engte, met beklemming vanwege dreigend gevaar. En nou zegt het Kind in de kribbe, als het een man geworden is weliswaar, niet dat wij in angst zouden moeten zijn. Ook maakt hij ons geen verwijt dat wij in angst zijn, nee, Jezus constateert het heel nuchter: In de wereld zijn jullie in angst.

Het is precies dat waar veel mensen met kerstmis niet van willen weten en daarom steken ze hun hoofd in het zand. Dan hebben mensen het te druk met kerstliederen, kerstverlichting, kerstgeschenken en kerstgedachten. Maar zo wordt dat hele kerstgebeuren natuurlijk wel een grote poppenkast, dat niets meer met de werkelijkheid van het echte kerstgebeuren te maken heeft, met alle halfzachte geneuzel van dien.
Als wij serieus geloven dat de Eeuwige God in het vlees en bloed van Christus tussen ons in is gekomen, dan lijkt het mij het beste dat wij de angst waarin wij kunnen leven maar eens helder onder ogen zien en er niet voor wegkruipen achter feestglitter en feestglamour. Want -zo zitten mensen nu eenmaal in elkaar- je kunt en je zult op den duur aan die angst toch niet ontkomen. Heel eenvoudig omdat je nooit aan jezelf zult kunnen ontkomen. Als alle sfeerverlichting dooft blijf je achter met wie je zelf uiteindelijk bent. Alleen het woord van het Kerstkind zelf zal ons er pas toe brengen om dat in volle ernst toe te geven en te laten gelden.

Om die reden hou ik dus meer van de atmosfeer van januari dan van december, want dan is er een einde gekomen aan alle uitbundige kerstverlichting en versiering. Zelf zoek ik in januari nog wel eens de stilte van een grijze stille landweg met kale bomen op en vaak krijg ik daar contact met de diepste boodschap van Kerstmis. Niet bij volle kerstbomen maar bij de kale takken van winterbomen. Want altijd zijn in die kale bomen wel een paar krassende kraaien te vinden die op hun manier mij de volle betekenis van het kerstevangelie vertellen. Vindt u dat gek? Denkt u nu dat aan deze dominee een steekje los is? Zegt u nu: waar heb je het in vredesnaam over?
Ach, ik weet dat de profeet Elia eigenlijk precies hetzelfde heeft gedaan. Hij ontvluchtte de extravagantie en uitbundigheid van de koningen van zijn tijd en in de stilte van een schijnbaar kaal landschap moest ook hij weer leren wat onbezorgdheid en levensvertrouwen was. Onbezorgdheid en levensvertrouwen die komen uit de handen van de Eeuwige. Want die raven, die niet zaaien en maaien en die niet verzamelen in schuren, juist die raven doen Elia weer beseffen dat onbezorgdheid, die tot rust gekomen angst, geen houding is en geen stijl van leven, maar een weg.
Je eigen angst tot rust laten komen is geen daad die je voor jezelf moet stellen, geen kracht van positief denken. Je eigen angst tot rust laten komen kun je alleen door een weg te gaan van horen en verstaan. En middenin de kaalte van een grijs Hollands winterlandschap -waarin je je innerlijke kaalslag en angst zo heel goed kunt herkennen- staan daar dan die kale bomen met die krassende kraaien erin. En zo weet ik voor mezelf dat zoals eeuwen geleden Elia werd gevoed, ik op het moment dat die kraaien hun krassende lied zingen, ik zelf word gevoed met het zuivere lied van Kerstmis. Je eigen angst tot rust laten komen -ik zei het al- kun je alleen door een weg te gaan van horen en verstaan. En het mag misschien persoonlijk zijn, toch hoor ik in januari in het lied van die kraaien het Lied van Christus Zelf: “Ik ben ingegaan in deze zo vaak kale en angstige wereld en in die wereld ben Ik zelf in de grootste angst geweest -Mijn God, mijn God, waarom hebt U mij verlaten- maar juist daarin en daardoor heb Ik de wereld overwonnen, heb ik aan de angst een grens gesteld. Jullie zijn in angst, maar heb goede moed. Ik heb de wereld overwonnen”. Door dat lied te horen en het te verstaan ben ik dichter bij de kribbe van Christus dan een extravagante kerstversiering mij ooit zal kunnen brengen. Een heel hartelijke groet aan u en jullie allen.

                                         Ds. Elzo Bijl

 
terug